Ziikuulu 8 zia Logooli (8 Poems in Lulogooli)

8. Ingoko ia muvulimu 

Ingoko iamenyaga mukivaanda 
Iamala kuteela 
Iaaluula vimiinyu 

Kaalage kasu kaduukilu 
Lua vateenyi vaakalola
Vagaywa vatakadiila 

Fwaana imbada iagumila
Nikaitama na zingulu 
Katoonya muvusaka

Navuzwa sikaali na imbala
Lua vaayi vaakalola
Kali vaazyizaa mukidaho vaalola

Kiene kimenyaa iua masiimba?
Muvusaka vua vinyweele ivi?
Musaala guamela swa? 

Iageenda na mavuyu muinda
Iaaluula vimiinyu vinifu
Vigeendaa luvaanda 

Ilava ia natuga ivula vigiingi
Iali iteele maguuhu ialuule inuusu
Imbada na malole ni via mungo

7. Muvoolele Jumba

Kidali agonaa kukidali 

Kimooli atugaa vimooli

Aziaya aziayaa 

Muvoolele Jumba 

Kageeha ageehelaa

Mahoonga niahoongela

Kamoonya ni mumoonyi 

Muvoolele Jumba

Mukali akalaa 

Mukali mukalwa ihiili mudeeki

Muyaanze avula kuyaanzwa

Muvoolele Jumba

Aguunda mundu munifu

Atoonya lute luamotula

Adakaviosi muhiinda divu

Muvoolele Jumba

Mazyaambili ni gaamala kufwa

Mazyanyuma kukili kugalola

Imugoongo imbili iua mugoongo

Muvoolele Jumba

6. Midoga jia Bu bu bu

Utula ingo vulahi 

Uduuka ilugulu niuluhi 

Uzya kuvugula mudoga 

Uduuke mumba vulahi

Uingila mumulala 

Gua bu bu bu 

Vaata zitiivi kivala 

Na ziosi zilolaa 

Guakila mayoga 

Mioyo mizuulazuulu 

Niutamanyi iua uzyizaa

Ivi ku uugoti 

Uvula ua uteeva

Siumoloma na muteende ahulile 

Muene usiingile muzimbilu

Uisuundile hakilyaango

Valakuba bu bu bu 

Mundeleva ate ibuleki 

Na ivi usiile 

Mudoga gukizya 

Usiilaa nigukubwa bu bu bu 

Vindu vigumuzuula bububu 

Na ivi havakuleki hala

Mutwe guoguo ni bu bu bu!

5. Indugunyi ilumi Jayden

Guuku Agayi Jayden magaambudi mumulimi da! 
Jayden niatuliza magaambudi niageenda mumulimi vileenge viele

Ulalola Jayden vujila vilaato, vujila magaambudi... 

ageendi kuli malova gaali maanda mahyu

Indugunyi niigema niiluma Jayden kumukono
Gaali mang'ana mumulimu gua Abusubila

Indugunyi iali niiiti muisukulu

Muana aavilukila migadi uo asyoomi nonoho niasema na guuku ueue

Kigodo kikie kilavu kilaviimba na haene hao

Uali ulavoola Jayden aalumwi na inzoka

Hakuvoolelaa hano Jayden avee mumudoga aaheenzi ilugulu

Guuku ueue aagiingi makono. 

Aali niaigoomba vaisukulu navuzwa niiva ni ndi vavee leka ave!

4. Maiko gaa haimbi

Muyaayi ivi hulila
Na mukaana ivi huliiliza 
Mutagwa kilage vavili munyi
Muaigaada mulaleetana

Zinyuumba ziinyu uvuteende 
Liviluka liinyu halala
Mulaangana amwaavo na muvoozo
Gave kandi mudeekizane?

Kiavaana muakina halala
Muavitiilila kuamanya
Uluhiindila luudukagi
Musavilane mileembe 

Muyaayi ambuka vivaanda 
Zya uheenzele Imadyooli noho Ivaale
Na mukaana huliiliza miluli 
 Zya udeeke Ivugwi noho Isavaalu 

Maiko gaa haimbi izisoni
Umenya kuagaana na muko 
Noho kulola milugu jia mumma
Kigeme mudedeekele mulimenya liinyu

Kali vaana kugeendelela vaiko 
Vave vuzwa muvuteende? 
Ha sivazya Imadyooli noho Ivaale 
Kulola Kooza, guuku na guuga?

3. Imbula ia Kivuni ki?

Imbula kuba.

Imbula ia kivuni ki?

Imbula ia kutuunga kikoongo.
Igaasizaa kiani kihya.
Uswaale lidohi uumbake.

Imbula ia kulaviza mueli.
Mieli jinyagulizaa muhiga.
Iene io siimanyiki.

Imbula ia kutuliza luguuki.
Zinzila zia vibigabigi vigomagomaa kuo.
Utaisiinga luguuki niuzya lugeendo.

Imbula ia gudu.
Uve niualima muhiga.
Uzyiile muvandi.

Imbula ia kuseembela.
Vitaagwa viigalile vukuusi.
Magaanda galase kimuli. 

Imbula ia magina.
Ienyaa kuonoonya vindu.
Ia vatemelaa zimbaazi haviguuti ivite.

Imbula ia kuingiliza mugeni.
Na kugaasiza vugeni.
Kumenye na vusaangaali.

Imbula ia kuogiza masaahi.
Vaana vaakakevwa.
Likula lihya ligase.

Imbula ia kuluguta mueli.
Siumanya lua ikubaa kumala.
Ileetaa muheeso noho muvasu.

Imbula ia maliga.
Kusyoomaa muvuveeleli niikueya maliga.
Mundu mulahi niamali kutula hao.

Imbula ia maloongo.
Vachelevi kuta visiinda hakiliindwa.
Vaata vate nivamanyi muima.

Imbula ia zingo kuivula.
Lua ikubaa na muvasu guvala. 
Muana ayaanzilaga ki kukinila muimbula?

Imbula ia kukuunga vandu kumiyiinzi.
Kukuungu avakilanyi na avaguli mukiitu.
Lidiku lioneke za ndyo.

Imbula ia kutumwa.
Ikosaambulile ikokube ikoleke vuvi.
Luheni lukoitile mutugu.

Imbula ia ziheni na lihiligana.
Ia manani gamolomelaa muo.
Ia muvisaandu aizulizaa vuyaanzi vua nyina.

Imbula ia mazi.
Kidaho kivee ihale.
Na vakali sivakilaa vaa kusoomba amazi mba.

Imbula ia vudiku.
Iagotizila muhiinda zindoolo.
Umuivi anyenyekelaa muo. 

Imbula ia luzega.
Titititititititititi vujila kufwa.
Iene ii siuigamilaa.

Imbula ia kiuvwi.
Ikubaa mandekeelela.
Nikusaala muhiga gufwe mumileembe.

Imbula ia vuchyezaa.
Imbula inyooliliza.
Imbula iigoombwa.

2. Musaala Muhaani

Gaakavita madiku manyiingi muyaayi aamanya achuule.

"Mwoodi, muyaayi," musaala guvoola. "Nvula kia natigaliza nkohe. Makuyu gaange gaafwa."

"Mainu gaange ni amadedeekele kumakuyu," muyaayi niavoola.

"Zisya ziange ziazya," umusaala guvoola. "Siunyala kuinuuya kuzio."

"Nasaakula sinnyala kuinuuya kuzisya," muyaayi niavoola.

"Kikoongo kiange kiazya, siunyala kuniina." Musaala guvoola.

"Naluha ligali sinnyala uniina." Muyaayi niavoola.

"Nakaigoombi nkohe ku kindu...nitali nvula kiatigala kia nkoha. Nvee ikisiki kikuungu. Mwoodi..."

"Sinenyaa vinyiingi nuunu," muyaayi niavoola. "Vuzwa havuundu haituulilu nikale nsoosele hao. Naluha."

"Vulahi," musaala niguvoola inu guinyiila vuluungi kuli gunyaliza.

"Hii, kisiki kikulu ni havundu halahi hakuikala na kusoosela. Amba muyaayi, ikila, soosa."

Na muyaayi niakola.

Na musaala guyaanza.

1. Kivala Liloondo 

Nlava hao na anhaviina
Ankubakubi ku kumakanu uku
Anyiilanyiile vileenge na mikono
Ma ansaavize ku hamoni
Mbula naleha muoyo
Muvuluvilili.

Oh mugoongo gunlumaa
Malu na gao gaahyee za pa
Muvululu vua luhoono
Zimoni ziigeehi kulola
Na ihulilu agadiinda
Ma vunyali vuuduunduhuki
Kali nfwaana nmila miika.

Ntemela kuo masaambu gooi
Gaa kunwa, kuzamula na kuivaka
Masaambu gaa kugeehiza vumiiniku
Nvula nafwaana ku mundu
Ma nsuusumile kuzya Ililava
Kukuba imbaka na vagoogi.

Muinyuumba ni kiviihili vuzwa
Vutyi na kiheenda muoyo kia vutyi
Andisi aagilung’ana livugu
Ma aagiinga vutima vua ingo
Kali kumweenya ku vuzwa hamoni ni zimbasi
Kase nasuundula vusela ku kivooya.

Vagoogi, vaa likula na vakoonyi
Nsiingili neng’iene mukiangalaangwe
Sya ingoko iagota iua seenge
Ligoondo liitaangi kusaaguluka
Niuyaanza nhaviina vosegwa.

Amba ungumile mukono
Unvohe mugoye muinda
Unlugile na kazyanda
Ma unheembela hao mazi
Gahyuuhi hadi nisiinge
Mbula nfwaane ku mundu.           .... na Mutange Oyigo